Frank Wiltschut – 10 maart 2025
Deze vraag kreeg ik onlangs van een Boa en om deze vraag te beantwoorden, moeten we kijken naar verschillende wetten en regelingen. Lees deze uitwerking:
Beleidsregels Buitengewoon Opsporingsambtenaar
Volgens artikel 2 van de Beleidsregels Buitengewoon Opsporingsambtenaar is de taak van een Boa als volgt omschreven:
Een functionaris die uit hoofde van zijn taak, in ondergeschiktheid aan het bevoegde gezag, in overeenstemming met de geldende rechtsregels en met behulp van de hem daartoe beschikbaar gestelde bevoegdheden en middelen, zorgdraagt voor de opsporing van strafbare feiten alsmede met de voorbereiding van de eventuele vervolging van deze feiten.
Politiewet
Er wordt geen melding gemaakt van hulpverlening in de beleidsregels als taak van een Boa, in tegenstelling tot artikel 3 van de Politiewet 2012, waarin staat dat de politie ook de taak heeft om hulp te verlenen aan hen die dit behoeven.
Ook in artikel 11 van de Politiewet staat het volgende met betrekking tot hulpverlening:
Indien de politie in een gemeente optreedt ter handhaving van de openbare orde en ter uitvoering van de hulpverleningstaak, staat zij onder gezag van de burgemeester.
De burgemeester kan de betrokken ambtenaren van politie de nodige aanwijzingen geven voor de vervulling van de in het eerste lid bedoelde taken.
Ambtsinstructie voor de politie en andere opsporingsambtenaren
In de Ambtsinstructie voor de politie, de Koninklijke Marechaussee en andere opsporingsambtenaren worden de hulpverleningstaken beschreven in artikel 24 en artikel 25:
Artikel 24
De ambtenaar draagt er zorg voor personen met lichte verwondingen, ziekteverschijnselen en personen ten aanzien van wie twijfel op dit punt bestaat, de weg te wijzen naar een huisarts of naar een E.H.B.O.-afdeling van een ziekenhuis. Indien dat noodzakelijk is, verleent de ambtenaar bemiddeling bij het verkrijgen van passend vervoer.
De ambtenaar draagt er zorg voor dat personen met ernstige verwondingen en bewustelozen, waar onder mede worden verstaan personen die niet wekbaar of niet aanspreekbaar zijn, per ambulance naar het ziekenhuis worden vervoerd. De gegevens omtrent aard en omstandigheden van de gebeurtenis die tot de ziektetoestand heeft geleid, alsmede de op de persoon aangetroffen medische gegevens en geneesmiddelen, worden door hem ter beschikking van de medische hulpverleners gesteld.
Artikel 25
De ambtenaar draagt er zoveel mogelijk zorg voor dat personen die door drankgebruik, dan wel door andere oorzaken, onmiddellijk gevaarlijk zijn, hetzij voor de openbare orde, veiligheid, of gezondheid, hetzij voor zichzelf, op de meest geschikte wijze van openbare plaatsen als bedoeld in artikel 1 van de Wet openbare manifestaties, worden verwijderd. Onder openbare plaatsen worden mede verstaan vervoermiddelen die zich bevinden op deze plaatsen, een en ander voor zover niet gebezigd als woning.
De ambtenaar draagt personen als bedoeld in het eerste lid over aan het eigen zorgkader, voor zover de omstandigheden zulks toelaten. Zij kunnen bij het ontbreken van opvangmogelijkheden elders, bij wijze van hulpverlening, op het politie- of brigadebureau worden ondergebracht, indien dit nodig is voor hun bescherming en dit niet tegen hun wil geschiedt.
Voor personen als bedoeld in het eerste lid, van wie bekend is dat zij geestelijk gestoord zijn of die geestelijk gestoord lijken, waarschuwt de ambtenaar de arts, nadat zo mogelijk getracht is contact te zoeken met de eigen huisarts
De vraag is of een Boa onder de definitie van “ambtenaar” in de Ambtsinstructie valt. In artikel 1, 1e lid a t/m e van deze instructie wordt duidelijk gemaakt dat een ambtenaar onder meer een politieagent, militair van de Koninklijke Marechaussee en militair van de krijgsmacht is. Boa’s vallen hier niet onder.
Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens 1990 (RVV 1990)
In artikel 29 van het RVV 1990 worden hulpverleningsvoertuigen genoemd die blauwe zwaai-, flits- of knipperlichten mogen voeren. Dit betreft politie, brandweer en spoedeisende medische hulpverleningsdiensten. Boa’s worden hier niet genoemd als hulpverleningsdienst.
Regeling optische en geluidssignalen 2009
Ook in de Regeling optische en geluidssignalen 2009, waarin aanvullende hulpverleningsdiensten worden opgesomd, worden Boa’s niet erkend als hulpverleners.
Wetboek van Strafrecht
Er zijn twee relevante artikelen in het Wetboek van Strafrecht:
Artikel 255 stelt straf op.
Hij die opzettelijk iemand tot wiens onderhoud, verpleging of verzorging hij krachtens wet of overeenkomst verplicht is, in een hulpeloze toestand brengt of laat, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie.
Omdat een Boa niet verplicht is tot verzorging of verpleging volgens een wet of overeenkomst, is dit artikel niet van toepassing.
Artikel 450 verplicht burgers (dus ook een Boa als burger) om hulp te verlenen bij ogenblikkelijk levensgevaar, mits dit kan zonder gevaar voor zichzelf of anderen.
Hij die, getuige van het ogenblikkelijk levensgevaar waarin een ander verkeert, nalaat deze die hulp te verlenen of te verschaffen die hij hem, zonder gevaar voor zichzelf of anderen redelijkerwijs te kunnen duchten, verlenen of verschaffen kan, wordt, indien de dood van de hulpbehoevende volgt, gestraft met hechtenis van ten hoogste drie maanden of geldboete van de tweede categorie.
Dit artikel biedt dus een grondslag voor een Boa om als burger in noodgevallen bij onmiddellijk levensgevaar te handelen.
Beleidsregels en verwachtingen
In de Beleidsregels Buitengewoon Opsporingsambtenaar wordt in Bijlage L een escalatieladder beschreven. Hier staat bij Fase Geel onder andere dat van Boa’s wordt verwacht dat zij in noodsituaties de juiste hulpdiensten inschakelen en eerste maatregelen nemen om verdere schade te voorkomen. Dit is echter geen wettelijke bepaling, maar een verwachting.
Conclusie en advies
Een Boa heeft geen wettelijke hulpverleningstaak zoals de politie. In juridische zin is een Boa geen hulpverlener en valt hij niet onder de Ambtsinstructie of de regelingen die hulpverleners erkennen. Toch wordt er vanuit de samenleving, werkgever(s) en beleidsregels verwacht dat een Boa in bepaalde situaties optreedt. Dit brengt een spanningsveld met zich mee: een Boa heeft vaak een EHBO- en/of BHV-training gevolgd, een AED en een EHBO-koffer bij zich, maar kan niet handelen met dezelfde wettelijke bescherming als officiële hulpdiensten.
Daarnaast heeft een Boa geen extra bevoegdheden (in het kader van de hulpverlening) of ontheffingen om verkeersregels te overtreden, zoals hulpverleningsvoertuigen dat wel mogen. De enige wettelijke verplichting voor een Boa om te helpen komt voort uit artikel 450 van het Wetboek van Strafrecht, dat geldt voor alle burgers bij ogenblikkelijk levensgevaar.
Aangezien iedere Boa getraind is om mensen te helpen en burgers dit ook verwachten van een geüniformeerde, zou een wettelijke grondslag je niet moeten belemmeren om eerste hulp te verlenen wanneer dat mogelijk is. Schakel direct de hulpdiensten in en assisteer waar nodig of gevraagd. Let wel op: “eigen veiligheid eerst.